Безбедност и здравје
при работа
Компаниите се должни на работниците да им обезбедат здрави и безбедни услови за работа како предуслов за брзо, ефикасно и навремено исполнување на работните обврски. Безбедност и заштита при работа е начин за обезбедување заштита на нивното физичко и психичко здравје, како и за обезбедување достоинство и хуманост во работните односи.
Мерките и обврските на работодавачот и правата и обврските на вработените се уредуваат со Закон за безбедност и здравје при работа, а инспекциски надзор во оваа област врши Државниот инспекторат за труд.
Обезбедувањето здрави и безбедни услови за работа е обврска, пред сè, на работодавачите, но, исто така, значајна е и улогата на работниците и на нивните претставници.
Работодавачот мора да обезбеди мерки за безбедност и здравје и да изготви и да спроведе изјава за безбедност за секое работно место, прецизирајќи ги начинот и мерките што треба да се преземат, а во врска со неа, работодавачот е должен да обезбеди мислење од синдикатот или од претставникот на вработените таму каде што нема синдикат.
Работодавачот е должен:
- да назначи едно или повеќе стручни лица за безбедност при работа;
- да ангажира овластена здравствена установа за вршење стручни задачи за здравје при работа;
- да донесе безбедносни мерки против пожар во согласност со посебни прописи;
- да донесе мерки за прва помош и евакуација во случај на опасност;
- да им обезбеди обука на вработените за безбедно извршување на работата врз основа на сопствена програма;
- да му обезбеди на секој вработен соодветни обуки за безбедност и здравје при работа, и тоа при: вработување, во случај на преместување на ново работно место, во случај на воведување нова технологија или нови средства за работа, во случај на секоја измена на работниот процес што може да го промени нивото на безбедноста и здравјето при работа;
- да им обезбеди опрема за лична заштита на вработените и нејзината употреба, доколку не се доволни преземените безбедносни мерки во работната средина;
- да врши повремени прегледи и испитување на работната средина и на опремата;
- да ја следи здравствената состојба на вработените, како и да обезбеди здравствени прегледи за вработените најмалку на секои 24 месеци;
- да ги информира вработените за безбедно извршување на работата преку писмени известувања и упатства. Во посебни случаи, кога вработените се изложени на непосредна опасност по нивното здравје или живот, такви известувања и упатства треба да се пренесат и усно и во нив ќе се вклучат сите преземени мерки во однос на безбедноста при работа;
- во случај на непосредна, сериозна и неизбежна опасност, да им даде на вработените соодветни упатства за запирање на работата, брзо напуштање на работното место и евакуација на безбеден простор.
Додека траат опасностите, работодавачот не смее да ги задолжува вработените да извршуваат работни обврски.
Вработените ги имаат следниве права и обврски:
- да се грижат за сопствената безбедност и за сопственото здравје, но и за безбедноста и здравјето на другите лица што работат со нив во согласност со обуките и инструкциите што им се дадени од страна на работодавачот;
- да бидат запознаени со мерките за безбедност и здравје при работа и да бидат обучени за нивната примена;
- имаат право да одбијат извршување работа доколку претходно не се информирани за сите можни опасности и штети, или ако работодавачот не го обезбеди пропишаниот здравствен преглед;
- имаат право да одбијат извршување работа доколку се изложени на непосредна опасност по здравјето или по животот, кога не се спроведени безбедносните мерки, и да побараат нивно отстранување;
- доколку работодавачот не ја отстрани опасноста или не постапува во согласност со мислењето на овластената здравствена установа, може да побараат интервенција од надлежниот инспектор за труд и да го известат претставникот;
- може да работат на работно место или во услови на изложеност на зголемена опасност од повреда или нарушување на здравјето само врз основа на процена на овластена здравствена установа со која се потврдува способноста на вработените за односната работа;
- мора да ги почитуваат пропишаните мерки за правилно користење на средствата за работа и да ја користат пропишаната опрема за лична заштита, како и да направат здравствени прегледи во согласност со овој закон и другите прописи од оваа област;
- мора веднаш да го известат својот работодавач, преку претставникот, усно или во писмена форма, за секој недостаток, опасност по безбедноста и здравјето или за друг инцидент со кој може да се загрози нивната безбедност и здравјето, но и безбедноста и здравјето на другите вработени;
- доколку работодавачот не презема мерки за отстранување на појавите со кои се загрозува безбедноста на вработените или доколку вработените сметаат дека не се спроведени соодветните мерки за безбедност и здравје, може да побараат интервенција од надлежниот инспекторат за труд.
Претставникот го избираат вработените од своите редови на синдикален собир на мнозинскиот синдикат или на собир на вработени.
Претставникот има посебна заштита од работен однос што ја има и претставникот на синдикатот кај работодавачот, согласно закон и колективен договор.
Бројот на претставниците зависи од бројот на вработените, со тоа што тој број треба да биде:
- за над 10 вработени се избира еден претставник;
- за 101-500 вработени се избираат двајца претставници и
- за над 501 вработен се избираат тројца претставници.
Во секој работен простор каде што постои опасност по безбедноста и здравјето на работниците, без оглед на бројот на вработените, се избира претставник.
Претставникот на вработените има право:
- да направи обиколка на работните места поради согледување на состојбата во врска со безбедноста при работа најмалку двапати годишно, а по потреба и повеќепати во годината;
- да побара од работодавачот да преземе соодветни мерки и во таа насока да поднесува предлози со цел да се намалат опасностите за вработените и/или да се отстранат изворите на опасностите;
- да ја извести инспекцијата на трудот за нејзино посредување, да присуствува, да ги даде своите согледувања и да има увид во записникот што е составен од страна на инспекторот;
- да побара од работодавачот информации и да има пристап до изјавите за процена за безбедноста и извештаите што се обврска на работодавачот и други документи во врска со планирањето и уредувањето на безбедноста и здравјето при работа;
- задолжително писмено да биде известен од страна на работодавачот веднаш, а најдоцна во рок од 48 часа од настанот, за смртен случај, колективна несреќа и повреда при работа што предизвикува времена неспособност за работа во траење повеќе од три работни дена, како и за секоја појава што претставува непосредна опасност и што ја загрозува безбедноста на вработените при работа.
Овие права ги има и претседателот на синдикалната организација, односно синдикалниот претставник на репрезентативниот синдикат или претставникот на вработените таму каде што нема синдикат.
Работодавачот мора на претставникот да му овозможи непречено вршење на неговата функција преку обезбедување соодветно време и потребни средства без намалување на платата, при што не смее да го стави во неповолна состојба поради неговите активности.
Претседателот на синдикалната организација, односно синдикалниот претставник на репрезентативниот синдикат или претставникот на вработените таму каде што нема синдикат ги има следните права:
- да направи обиколка на работните места поради согледување на состојбата во врска со безбедноста при работа најмалку двапати годишно, а по потреба и повеќепати во годината;
- да побара од работодавачот да преземе соодветни мерки и во таа насока да поднесува предлози со цел да се намалат опасностите за вработените и/или да се отстранат изворите на опасностите;
- да ја извести инспекцијата на трудот за нејзино посредување, да присуствува, да ги даде своите согледувања и да има увид во записникот што е составен од страна на инспекторот;
- да побара од работодавачот информации и да има пристап до изјавите за процена за безбедноста и извештаите што се обврска на работодавачот и други документи во врска со планирањето и уредувањето на безбедноста и здравјето при работа;
- задолжително писмено да биде известен од страна на работодавачот веднаш, а најдоцна во рок од 48 часа од настанот, за смртен случај, колективна несреќа и повреда при работа што предизвикува времена неспособност за работа во траење повеќе од три работни дена, како и за секоја појава што претставува непосредна опасност и што ја загрозува безбедноста на вработените при работа.
Безбедност и
здравје при
работа
Компаниите се должни на работниците да им обезбедат здрави и безбедни услови за работа како предуслов за брзо, ефикасно и навремено исполнување на работните обврски. Безбедност и заштита при работа е начин за обезбедување заштита на нивното физичко и психичко здравје, како и за обезбедување достоинство и хуманост во работните односи.
Мерките и обврските на работодавачот и правата и обврските на вработените се уредуваат со Закон за безбедност и здравје при работа, а инспекциски надзор во оваа област врши Државниот инспекторат за труд.
Обезбедувањето здрави и безбедни услови за работа е обврска, пред сè, на работодавачите, но, исто така, значајна е и улогата на работниците и на нивните претставници.
Работодавачот мора да обезбеди мерки за безбедност и здравје и да изготви и да спроведе изјава за безбедност за секое работно место, прецизирајќи ги начинот и мерките што треба да се преземат, а во врска со неа, работодавачот е должен да обезбеди мислење од синдикатот или од претставникот на вработените таму каде што нема синдикат.
Работодавачот е должен:
- да назначи едно или повеќе стручни лица за безбедност при работа;
- да ангажира овластена здравствена установа за вршење стручни задачи за здравје при работа;
- да донесе безбедносни мерки против пожар во согласност со посебни прописи;
- да донесе мерки за прва помош и евакуација во случај на опасност;
- да им обезбеди обука на вработените за безбедно извршување на работата врз основа на сопствена програма;
- да му обезбеди на секој вработен соодветни обуки за безбедност и здравје при работа, и тоа при: вработување, во случај на преместување на ново работно место, во случај на воведување нова технологија или нови средства за работа, во случај на секоја измена на работниот процес што може да го промени нивото на безбедноста и здравјето при работа;
- да им обезбеди опрема за лична заштита на вработените и нејзината употреба, доколку не се доволни преземените безбедносни мерки во работната средина;
- да врши повремени прегледи и испитување на работната средина и на опремата;
- да ја следи здравствената состојба на вработените, како и да обезбеди здравствени прегледи за вработените најмалку на секои 24 месеци;
- да ги информира вработените за безбедно извршување на работата преку писмени известувања и упатства. Во посебни случаи, кога вработените се изложени на непосредна опасност по нивното здравје или живот, такви известувања и упатства треба да се пренесат и усно и во нив ќе се вклучат сите преземени мерки во однос на безбедноста при работа;
- во случај на непосредна, сериозна и неизбежна опасност, да им даде на вработените соодветни упатства за запирање на работата, брзо напуштање на работното место и евакуација на безбеден простор.
Додека траат опасностите, работодавачот не смее да ги задолжува вработените да извршуваат работни обврски.
Вработените ги имаат следниве права и обврски:
- да се грижат за сопствената безбедност и за сопственото здравје, но и за безбедноста и здравјето на другите лица што работат со нив во согласност со обуките и инструкциите што им се дадени од страна на работодавачот;
- да бидат запознаени со мерките за безбедност и здравје при работа и да бидат обучени за нивната примена;
- имаат право да одбијат извршување работа доколку претходно не се информирани за сите можни опасности и штети, или ако работодавачот не го обезбеди пропишаниот здравствен преглед;
- имаат право да одбијат извршување работа доколку се изложени на непосредна опасност по здравјето или по животот, кога не се спроведени безбедносните мерки, и да побараат нивно отстранување;
- доколку работодавачот не ја отстрани опасноста или не постапува во согласност со мислењето на овластената здравствена установа, може да побараат интервенција од надлежниот инспектор за труд и да го известат претставникот;
- може да работат на работно место или во услови на изложеност на зголемена опасност од повреда или нарушување на здравјето само врз основа на процена на овластена здравствена установа со која се потврдува способноста на вработените за односната работа;
- мора да ги почитуваат пропишаните мерки за правилно користење на средствата за работа и да ја користат пропишаната опрема за лична заштита, како и да направат здравствени прегледи во согласност со овој закон и другите прописи од оваа област;
- мора веднаш да го известат својот работодавач, преку претставникот, усно или во писмена форма, за секој недостаток, опасност по безбедноста и здравјето или за друг инцидент со кој може да се загрози нивната безбедност и здравјето, но и безбедноста и здравјето на другите вработени;
- доколку работодавачот не презема мерки за отстранување на појавите со кои се загрозува безбедноста на вработените или доколку вработените сметаат дека не се спроведени соодветните мерки за безбедност и здравје, може да побараат интервенција од надлежниот инспекторат за труд.
Претставникот го избираат вработените од своите редови на синдикален собир на мнозинскиот синдикат или на собир на вработени.
Претставникот има посебна заштита од работен однос што ја има и претставникот на синдикатот кај работодавачот, согласно закон и колективен договор.
Бројот на претставниците зависи од бројот на вработените, со тоа што тој број треба да биде:
- за над 10 вработени се избира еден претставник;
- за 101-500 вработени се избираат двајца претставници и
- за над 501 вработен се избираат тројца претставници.
Во секој работен простор каде што постои опасност по безбедноста и здравјето на работниците, без оглед на бројот на вработените, се избира претставник.
Претставникот на вработените има право:
- да направи обиколка на работните места поради согледување на состојбата во врска со безбедноста при работа најмалку двапати годишно, а по потреба и повеќепати во годината;
- да побара од работодавачот да преземе соодветни мерки и во таа насока да поднесува предлози со цел да се намалат опасностите за вработените и/или да се отстранат изворите на опасностите;
- да ја извести инспекцијата на трудот за нејзино посредување, да присуствува, да ги даде своите согледувања и да има увид во записникот што е составен од страна на инспекторот;
- да побара од работодавачот информации и да има пристап до изјавите за процена за безбедноста и извештаите што се обврска на работодавачот и други документи во врска со планирањето и уредувањето на безбедноста и здравјето при работа;
- задолжително писмено да биде известен од страна на работодавачот веднаш, а најдоцна во рок од 48 часа од настанот, за смртен случај, колективна несреќа и повреда при работа што предизвикува времена неспособност за работа во траење повеќе од три работни дена, како и за секоја појава што претставува непосредна опасност и што ја загрозува безбедноста на вработените при работа.
Овие права ги има и претседателот на синдикалната организација, односно синдикалниот претставник на репрезентативниот синдикат или претставникот на вработените таму каде што нема синдикат.
Работодавачот мора на претставникот да му овозможи непречено вршење на неговата функција преку обезбедување соодветно време и потребни средства без намалување на платата, при што не смее да го стави во неповолна состојба поради неговите активности.
Претседателот на синдикалната организација, односно синдикалниот претставник на репрезентативниот синдикат или претставникот на вработените таму каде што нема синдикат ги има следните права:
- да направи обиколка на работните места поради согледување на состојбата во врска со безбедноста при работа најмалку двапати годишно, а по потреба и повеќепати во годината;
- да побара од работодавачот да преземе соодветни мерки и во таа насока да поднесува предлози со цел да се намалат опасностите за вработените и/или да се отстранат изворите на опасностите;
- да ја извести инспекцијата на трудот за нејзино посредување, да присуствува, да ги даде своите согледувања и да има увид во записникот што е составен од страна на инспекторот;
- да побара од работодавачот информации и да има пристап до изјавите за процена за безбедноста и извештаите што се обврска на работодавачот и други документи во врска со планирањето и уредувањето на безбедноста и здравјето при работа;
- задолжително писмено да биде известен од страна на работодавачот веднаш, а најдоцна во рок од 48 часа од настанот, за смртен случај, колективна несреќа и повреда при работа што предизвикува времена неспособност за работа во траење повеќе од три работни дена, како и за секоја појава што претставува непосредна опасност и што ја загрозува безбедноста на вработените при работа.
